 |
| Albrecht Dürer, Melencolia Ι, 1514. |
Το παράξενο ταξίδι μιας λέξης:
“Spleen” είναι ο τίτλος ενός βαθιά
μελαγχολικού ποιήματος του Charles Baudelaire, στην
ενότητα «Ανία και ιδεώδες» της
ποιητικής συλλογής «Τα άνθη του κακού»
(1857). «Το spleen του Παρισιού» ήταν
ο τίτλος που δόθηκε στη μεταθανάτια έκδοση των πεζοτράγουδων του Μπωντλαίρ το 1869.
Για `κείνον, spleen ήταν μια “αρρώστια του πνεύματος”,
μια ακατανίκητη διάθεση φυγής και νοσταλγίας.
Το spleen κατάγεται από την αρχαία ελληνική λέξη σπλην: ένα όργανο του σώματος, στο οποίο κάποτε πίστευαν ότι
εδράζονται τα συναισθήματα ή τα πάθη. (Στην πραγματικότητα, μέσα στο όργανο
αυτό ανανεώνεται και καθαρίζεται το αίμα). Η λέξη σπλην συνδέεται ετυμολογικά με το σπλάχνο. Στην αρχαϊκή Αγγλική, spleen σήμαινε μελαγχολία.
Την έννοια
του spleen εισήγαγε στη νεοελληνική ποίηση ο Κώστας Ουράνης. «Spleen» άλλωστε, ήταν ο τίτλος που έδωσε στη δεύτερη ποιητική του συλλογή
(1912). Επηρεασμένος κι εκείνος από την μπωντλαιρική ποίηση, “μετέδωσε” το spleen σε αρκετούς
συγχρόνους του και νεώτερους Έλληνες ποιητές. Ανάμεσά τους ξεχωρίζει ο Κ. Γ.
Καρυωτάκης – στις ποιητικές μεταφράσεις του
οποίου περιλαμβάνεται κι ένα από τα “Spleen” του
Μπωντλαίρ (βλ. «Ελεγεία και σάτιρες», 1927).
